Boekhandel Krings – Shop experience, iets wat ik niet vaak doe maar soms moet het gewoon even. Boekhandels ze worden langzaam een uitstervend ras. Maar ik kom er graag voor de Boekenhoek. Lees snel verder over mijn ervaring en het boek wat aan mijn vingers is blijven plakken.
Een échte boekwinkel
Onlangs was ik bij boekhandel Krings in Sittard. Een échte boekwinkel, ze bestaan gelukkig nog! Hoewel ik vaak boeken online bestel (lekker handig), blijft de boekwinkelervaring ongeëvenaard: rondslenteren door de zaak met zijn typische geur van papier en boekenlijm, hier en daar een exemplaar vastpakken, omdat de kaft mooi is, omdat de titel uitnodigt, omdat de boekhandelaar het aanprijst of omdat het in de boeken toptien staat. Even de achterkant lezen, er doorheen bladeren, de eerste paar zinnen lezen. En dan ben je ineens verkocht. Natuurlijk kun je in de online boekwinkel op je beeldscherm ook het boek bekijken, inkijken en lezen waar het over gaat, maar er mist toch iets. In de analoge boekwinkel werken mensen die kennis hebben van hun product, die je om advies kunt vragen en er lopen andere klanten rond met liefde voor boeken en lezen. Dat schept toch een band.
Elif Shafak – 10 minuten 38 seconden in deze vreemde wereld
Maar waarom bleef juist dít boek aan mijn handen plakken?
1. De bijzondere titel, die nieuwsgierig maakt.
2. De schrijfster Elif Shafak is een internationale bestsellerauteur van wie het werk in vele talen vertaald is, dus ze is populair en spreekt mij dus mogelijk ook aan.
3. Haar romans zijn genomineerd voor prestigieuze prijzen, dus ze zal wel kunnen schrijven.
4. Zij komt op voor de rechten van minderheden, dus ze is maatschappelijk geëngageerd.
5. Het boek gaat over een universeel thema als vriendschap.
6. Het uitgangspunt dat de vermoorde hoofdpersoon terugkijkt op haar leven spreekt tot de verbeelding.
7. Het motto sprak me aan:
Voor de vrouwen van Istanbul en voor de stad Istanbul, die altijd al een vrouwenstad is geweest
Begraafplaats der vergetenen
Het verhaal van Tequila Leila en haar vijf vrienden speelt zich af in Turkije, en dan voornamelijk in Istanbul. De stad van beloften, een toevluchtsoord voor alle zes, om verschillende redenen. We lezen niet over het mooie, toeristische Istanbul; nee, de vrienden zijn te vinden in de bordelenstraat, in donkere, stinkende stegen, in een afvalcontainer, op de begraafplaats der vergetenen.
Het Istanbul dat Leila had gekend was niet het Istanbul dat het Ministerie van Toerisme aan buitenlanders zou willen laten zien.
Voorin het boek staat een tekening van Istanbul waarop de plekken zijn aangegeven waar de gebeurtenissen zich afspelen.
Breinactiviteit
Het boek start met de dood van de hoofdpersoon Leila, wat natuurlijk een beetje gek is voor een hoofdpersoon. Maar vervolgens lezen we hoe zij de laatste 10 minuten en 38 seconden nadat ze eigenlijk al gestorven is, beleeft. Blijkbaar blijven haar hersenen nog enige tijd actief nadat haar hart ermee gestopt is. Haar brein komt in een toestand van verhoogd bewustzijn. Er komen flarden van herinneringen boven. Herinneringen over haar jeugd en hoe haar 5 vrienden in haar leven zijn gekomen, wat zij voor elkaar betekenden en hoe ze allen uiteindelijk in Istanbul zijn beland.
Onderzoekers van verschillende wereldvermaarde instituten hadden geconstateerd dat er bij mensen die net overleden waren toch nog breinactiviteit was. In sommige gevallen had dat maar een paar minuten geduurd, bij anderen wel tien minuten en achtendertig seconden. Wat gebeurde er in dat tijdsbestek? Dachten de doden aan het verleden, en zo ja, aan welke periodes dan en in welke volgorde?
De smaak van kardemomkoffie
Elk hoofdstuk, waarin telkens een andere vriend(in) wordt geïntroduceerd, begint met de vermelding van het aantal minuten/seconden sinds het moment dat Leila’s hart is gestopt met slaan. Vervolgens komen er smaken en geuren op in haar geest die haar terugvoeren naar een belangrijke gebeurtenis of fase in haar leven. Zo associeert ze de smaak van kardemomkoffie met de straat vol bordelen in Istanbul en de smaak van een kruidige geitenstoofschotel met de geboorte van haar broertje.
Waarom en door wie Leila vermoord is, wordt in de loop van het verhaal wel duidelijk, maar dat is naar mijn mening niet zo relevant. Het gaat voor mij om de verhalen over vriendschap en de levens van de kleurrijke personages, hoe ze geworden zijn wie ze zijn en hoe het Leila (althans haar lichaam) vergaat na haar dood.
Leila vond dat je in je handjes mocht knijpen als je vijf vrienden had, meer kon je er niet verlangen. Eén goede vriend was al een groot geluk. Als je gezegend was had je er twee of drie, en als je onder een uitzonderlijk gelukkig gesternte geboren was kon je een kwintet krijgen – meer dan genoeg voor een heel leven.
Na Leila’s dood beleeft zij met dit kwintet nog een bijzonder, spannend, maar bij vlagen ook hilarisch avontuur, voordat ze eindelijk haar rust vindt.
Taboes
In het verhaal stelt Elif Shafak, de best verkopende schrijfster van Turkije, een aantal misstanden in Turkije aan de kaak, zoals polygamie, kinderhuwelijken, seksueel misbruik, geweld tegen vrouwen, genderdiscriminatie. Na de verschijning van het boek sleepte de Turkse staat haar voor de rechter vanwege “obsceniteit”, hoewel er geen enkele expliciete seksscène in het boek voorkomt.
Leila is de dochter van de tweede vrouw van haar vader. Hij is met haar alleen getrouwd voor de moskee, waardoor zij geen rechten heeft. Als Leila geboren wordt, moet haar moeder de baby afstaan aan de eerste vrouw. Al heel jong wordt Leila misbruikt door haar oom, en omdat ze haar maagdelijkheid verloor, is ze onhuwbaar. Nadat ze op haar zestiende wegloopt, belandt ze in Istanbul waar ze wordt verkocht aan de uitbaatster van een bordeel. Net als Leila zijn ook haar vijf vrienden verstotenen omdat ze niet in de pas lopen met regels die voortvloeien uit het geloof, patriarchaat, politiek.
Maar het is niet allemaal kommer en kwel. Er is in het boek ook ruimte voor onvoorwaardelijke liefde, schoonheid en humor. In een interview zegt Shafak:
Mijn standpunt is: je hoofd mag best pessimistisch zijn, zolang je hart maar optimistisch is.
Dat standpunt is herkenbaar in het verhaal. Het is een kleine geschiedenis over een sympathiek personage en haar kleurrijke vrienden die ingrijpende gebeurtenissen meemaken. Istanbul is hun toevluchtsoord, waar ze geen warme ontvangst krijgen, maar met steun van elkaar toch proberen er het beste van te maken.
De Wereld Draait Door
Graag wil ik ter afsluiting nog even terugkomen op Boekhandel Krings. Sinds 2004 is Wim Krings eigenaar. Daarvoor was hij bedrijfsleider in de boekhandel die gedurende 18 jaar gevestigd was in het pand. In 2007 werd Wim Krings uitgeroepen tot beste boekverkoper van Nederland.
Van 2012 tot 2014 zat Krings maandelijks in het boekenpanel van De Wereld Draait Door (DWDD), waarin hij met verve kon vertellen over de boeken die het panel samen las. Sinds enige tijd schuift hij af en toe aan bij L1 Avondgasten en heeft hij een tweewekelijkse rubriek in het L-Magazine van Dagblad de Limburger met een boekentip.
Mocht je een keer in de buurt zijn, duik dan deze winkel in om op je gemak wat rond te struinen tussen de boeken, en wie weet doe je een mooie vondst die het lezen waard is.
Tot Slot
Boekhandel Krings
Brandstraat 23
6131 CS Sittard
Elif Shafak – 10 minuten 38 seconden in deze vreemde wereld
Uitgeverij Nieuw Amsterdam, 2020
217 pagina’s
